Pompa ciepła – czym jest i jakie ma zalety

W ostatnich latach coraz większą popularnością cieszą się pompy ciepła stosowane do ogrzewania domów jednorodzinnych, budynków wielorodzinnych i innych obiektów. Coraz lepsza technologia urządzeń, a także możliwości dofinansowania inwestycji skłaniają właścicieli budynków do montażu pomp ciepła zamiast tradycyjnych źródeł ogrzewania.

Czym jest pompa ciepła?

Na czym polega jej fenomen i dlaczego stanowi jeden z najbardziej ekologicznych sposobów ogrzewania budynków? Pompa ciepła to urządzenie, które korzysta z zasobów naturalnych, czyli tzw. odnawialnych źródeł energii:

ciepła geotermalnego,
ciepła wód gruntowych i powierzchniowych,
ciepła powietrza.

Warto podkreślić, że pojęcie ciepła jest w przypadku pomp ciepła rozumiane nieco inaczej niż w potocznym znaczeniu. Na przykład temperatury wód gruntowych utrzymujące się na poziomie od +8 do +12°C trudno uznać obiektywnie za wysokie i wystarczające do ogrzania domu. Jednak pompa ciepła, wykorzystując pewne naturalne zjawiska fizyczne, potrafi „przekształcić” zimno w ciepło (i odwrotnie), zużywając przy tym stosunkowo mało energii elektrycznej.

Oczywiście im mniejsza amplituda między temperaturą wody, gruntu czy powietrza a pożądaną temperaturą wewnątrz pomieszczeń, tym mniej energii elektrycznej zużywa pompa.

Jakie są rodzaje pomp ciepła?

Pompy ciepła dzieli się na rodzaje ze względu na tzw. źródło dolne (miejsce, skąd pozyskiwana jest energia) oraz źródło górne (medium grzewcze w systemie ogrzewania budynku). Biorąc pod uwagę źródło dolne, wyróżniamy pompy ciepła:

gruntowe (nazywane też solankowymi czy glikolowymi – w zależności od zastosowanego czynnika roboczego) – energia pobierana jest z gruntu,
wodne – energia pobierana jest z wód gruntowych lub zbiorników wodnych (np. stawów),
powietrzne – energia pobierana jest z powietrza na zewnątrz budynku. Szczególnym przypadkiem pompy powietrznej jest urządzenie stosowane wyłącznie do podgrzewania ciepłej wody użytkowej.

Jeśli weźmiemy pod uwagę również źródło górne, wyróżniamy pompy ciepła typu grunt-woda, gdzie górnym źródłem jest instalacja wodna (typowa podłogówka, ogrzewanie ścienne i sufitowe, a także odpowiednie grzejniki), woda-woda, powietrze-woda i powietrze-powietrze (zamiast typowej instalacji centralnego ogrzewania montowane są systemy nadmuchowe).

Rodzaje pomp ciepła	Źródło ciepła	Najważniejsze cechy
glikol-woda	energia geotermalna	ponieważ temperatury gruntu na określonej głębokości są niezmienne przez cały rok, praca pomp ciepła glikol-woda nie zależy od warunków pogodowych, pompy te odznaczają się spośród innych najwyższym COP
woda-woda	wody gruntowe	niewielkie sezonowe różnice temperatur, instalacja tylko tam, gdzie wykorzystanie wód gruntowych jest możliwe i dozwolone
powietrze-woda	powietrze	opłacalne ekonomicznie, zimą podaż energii jest mniejsza niż latem
powietrze-powietrze	powietrze	możliwość łączenia z systemem wentylacji w domach pasywnych i niskoenergetycznych
powietrzna pompa ciepła do podgrzewania ciepłej wody użytkowej	ciepło odpadowe	wykorzystuje w kotłowni ciepło powietrza lub ciepło odpadowe, osusza piwnicę, może również służyć do chłodzenia pomieszczeń.

Ogrzewanie pompą ciepła marki Buderus

Pompy ciepła to technologia przyszłości, dzięki której można znacznie obniżyć koszty ogrzewania. Urządzenia zajmują niewiele miejsca, pracują wydajnie i cicho, a w zależności od modelu, mogą być montowane zarówno bezpośrednio w domu, jak i na zewnątrz budynku. Niektóre pompy ciepła składają się z modułu wewnętrznego oraz zewnętrznego.
Buderus oferuje wysokiej jakości systemy grzewcze bazujące na pompach ciepła dostępnych w szerokiej gamie modeli.

Pompy ciepła powietrze-woda

Pobierają ciepło z powietrza

Dostępne pompy powietrze-woda

Pompy ciepła glikol-woda

Pobierają ciepło geotermalne

Dostępne pompy glikol-woda

Jak działa pompa ciepła?

Niezależnie od rodzaju urządzenia, zasada działania pompy ciepła jest identyczna. Urządzenie odbiera energię z zewnątrz, a następnie przekształca ją w ciepło użytkowe. Dzięki temu zasila instalację grzewczą budynku. System ogrzewania bazujący na pompie ciepła składa się z kilku elementów:

tzw. dolnego źródła, czyli miejsca, z którego system pobiera energię,
parownika (czyli wymiennika ciepła), który pobiera ciepło z dolnego źródła i dostarcza je do obiegu wewnętrznego pompy,
sprężarki i zaworu rozprężnego,
skraplacza (wymiennika ciepła), który pobiera ciepło z obiegu wewnętrznego pompy i transportuje je do obiegu tzw. górnego źródła,
górnego źródła, czyli instalacji centralnego ogrzewania (np. podłogówki) lub ciepłej wody użytkowej.

Jak działa pompa ciepła? Do obiegu wewnętrznego pompy ciepło z dolnego źródła (gruntu, wody lub powietrza) przekazywane jest przez stale obecny w obiegu pompy czynnik chłodniczy (roboczy). Wskutek zachodzących w nim przemian termodynamicznych czynnik o specjalnie dobranych parametrach ma zdolność odbierania energii z dolnego źródła (parowniki, sprężarka) i przekazywania jej w postaci ciepła do źródła górnego. W drodze powrotnej rozprężenie i ochłodzenie czynnika (zawór rozprężny) powoduje, że powraca on do parownika, gdzie cały cykl rozpoczyna się ponownie.

Czy pompa ciepła to właściwy wybór do modernizowanego budynku?

Co do zasady, pompy ciepła stosuje się w budynkach nowych, przy czym najlepiej zdecydować się na tę formę ogrzewania domu jeszcze na etapie projektu, a nawet zakupu działki. Wówczas można dobrać optymalny system.

A co z modernizowanymi domami, użytkowanymi już od wielu lat? Sam wiek budynku nie wyklucza możliwości zastosowania pompy ciepła, jednak zasadność takiego wyboru należy w każdym przypadku poddać indywidualnej ocenie specjalistów. Ci, w zależności od warunków środowiskowych, właściwości termoizolacji budynku i opłacalności ekonomicznej całego przedsięwzięcia, mogą wskazać inne rozwiązania.

Zamiast gruntowej pompy ciepła w modernizowanym domu lepszym wyjściem może okazać się zastosowanie hybrydowego systemu ogrzewania łączącego pompę ciepła z kotłem kondensacyjnym czy instalacją fotowoltaiczną. Konieczna będzie też zwykle wymiana wysokotemperaturowych odbiorników ciepła (tradycyjnych grzejników) na niskotemperaturowe. Zwykle instalacja ogrzewania podłogowego w modernizowanych domach, które były go dotąd pozbawione, nie jest opłacalna. Można jednak rozpatrzyć montaż ogrzewania ściennego lub sufitowego albo zakup specjalnych grzejników z wentylatorami, które dość łatwo da się dopasować do istniejącej instalacji wewnętrznej centralnego ogrzewania.

Planuję wybudować dom ogrzewany pompą ciepła – co wziąć pod uwagę?

Budowa nowego domu z zastosowaniem ogrzewania pompą ciepła jest dużo łatwiejsza niż dostosowanie istniejącego budynku do nowego sposobu zaopatrywania domu w energię cieplną i ciepłą wodę. Jeśli dysponujesz dużą działką, prawdopodobnie najbardziej wydajny i jednocześnie najtańszy na etapie instalacji okaże się system z pompą gruntową i kolektorami płaskimi, ułożonymi na niewielkiej głębokości.

Przy takim rozwiązaniu trzeba mieć na uwadze, że w miejscu lokalizacji kolektorów nie będzie można sadzić drzew i dużych krzewów (system korzeniowy może je uszkodzić), najlepiej też nie zacieniać tego obszaru nadmiernie.

Z kolei przy małych działkach trzeba się liczyć z koniecznością głębokich odwiertów dla kolektorów pionowych, co jest rozwiązaniem droższym, ale równie dobrym co kolektory poziome.

Warto również rozpatrzyć możliwość zainstalowania instalacji fotowoltaicznej. Wówczas stosunkowo niewielki koszt energii elektrycznej niezbędnej do pracy pompy ciepła będzie bliski zeru, podobnie jak koszt energii cieplnej niezbędnej do ogrzania budynku i podgrzania ciepłej wody.

Jakie są zalety i wady pompy ciepła?

Wśród zalet ogrzewania bazującego na pompach ciepła wymienić należy przede wszystkim:

niską (lub zerową) emisyjność CO₂,
niewielkie koszty eksploatacyjne,
rzadkie prace konserwacyjne,
możliwość współpracy z instalacją fotowoltaiczną,
możliwość pracy w funkcji chłodzenia.

Obecnie największą wadą pomp ciepła jest ich wysoki koszt zakupu oraz instalacji. Szczególnie dotyczy to gruntowych pomp ciepła, które jednocześnie w naszym klimacie są najbardziej wydajne i przynoszą największe oszczędności podczas eksploatacji. W przypadku pomp gruntowych problematyczny może niekiedy okazać się montaż samych kolektorów, które potrzebują albo dużej przestrzeni (kolektory poziome), albo odpowiednich warunków geologicznych (głębokie kolektory pionowe).

Pompa ciepła – jakie koszty należy wziąć pod uwagę?

Decydując się na ogrzewanie oparte o gruntową pompę ciepła (a ta jest w naszej szerokości geograficznej najbardziej racjonalnym rozwiązaniem), inwestora interesuje z pewnością, ile kosztuje pompa ciepła wraz z całą instalacją. Obecnie należy liczyć się z wydatkami na poziomie 35 – 45 tys. zł (pompa ciepła i koszt instalacji). Oczywiście ostateczna cena pompy ciepła wraz z instalacją, zależy od wielu czynników, m.in. możliwości zastosowania kolektorów poziomych, wielkości ogrzewanego budynku i jego termoizolacyjności.
Pompy powietrzne są nieco tańsze, podobnie jak pompy do podgrzania ciepłej wody. Nie stosuje się ich jednak jako samodzielnego źródła ogrzewania – wymagają wspomagania w postaci dodatkowych źródeł ciepła.

Czy pompy ciepła są objęte dofinansowaniem?

Pompa ciepła zaliczana jest do ekologicznych źródeł ogrzewania i jako taka może być montowana na preferencyjnych warunkach. Jednym ze sposobów obniżenia wysokich kosztów początkowych zakupu i instalacji systemu z pompą jest możliwość skorzystania z dofinansowania.
Obecnie mogą się o nie ubiegać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a także samorządy, spółdzielnie, spółki prawa handlowego oraz rolnicy decydujący się na zakup pompy ciepła.
O dofinansowanie można ubiegać się w:

Urzędach Marszałkowskich w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych,
Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),
Wojewódzkich Funduszach Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW),
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), ·
Funduszu Termomodernizacji i Remontów,
samorządach gminnych i powiatowych.

O dofinansowanie na pompę ciepła można się ubiegać m.in. w ramach:

programu „Czyste Powietrze”,
programu Agroenergia – dla rolników indywidualnych,
dofinansowania z NFOŚiGW,
Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO),
lokalnych programów antysmogowych,
Funduszu Termomodernizacji i Remontów (FTiR).

Można także skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej uprawniającej do odliczenia od podatku dochodowego wydatków poniesionych na system ogrzewania z pompą ciepła.

Czy pompy ciepła są przyjazne dla środowiska?

Pompy ciepła z całą pewnością są przyjaznym środowisku sposobem ogrzewania budynków. Nie wykorzystują do pracy paliw kopalnych, lecz naturalną energię odnawialną. Oczywiście stopień, w jakim proekologiczne jest dane rozwiązanie, zależy od konkretnego przypadku. Jeśli korzystamy z systemu hybrydowego, zasilanego energią elektryczną z sieci elektroenergetycznej, na pewno przyczyniamy się do zanieczyszczenia środowiska bardziej, niż kiedy korzystamy do ogrzewania wyłącznie z pompy ciepła wspomaganej dodatkowo fotowoltaiką.

Niemniej decydując się na pompę ciepła, zawsze w znacznym stopniu przyczyniamy się do ochrony środowiska naturalnego, nawet jeśli nie możemy obecnie skorzystać z najbardziej proekologicznych rozwiązań.

Bezpłatna oferta na pompę ciepła

Tutaj otrzymasz bezpłatną ofertę na nową pompę ciepła sporządzoną przez wyspecjalizowaną firmę z Twojej okolicy. Wystarczy wypełnić krótki formularz.

1. Odpowiedz na kilka krótkich pytań.

2. Nasz specjalista wskaże optymalne rozwiązania.

3. Po wstępnej akceptacji rozwiązania prześlemy dane do naszego partnera w Twojej okolicy.

4. Nasz partner skontaktuje się z Tobą w celu ustalenia najbardziej optymalnych warunków instalacji w Twoim przypadku.

Zapytaj o ofertę

Rekomendowane pompy ciepła

Gruntowe pompy ciepła

Ciepło z ziemi. Gruntowe pompy ciepła pobierają ciepło z ziemi. Tutaj zapoznasz się z gruntowymi pompami ciepła marki Buderus.

Więcej

Pompy ciepła typu powietrze-woda

Pompy typu powietrze-woda są stosunkowo niedrogie i czerpią ciepło z otaczającego je powietrza. Tutaj zapoznasz się z naszymi pompami ciepła powietrze-woda.

Więcej

Pompy ciepła w skrócie

Jeśli chcesz zapoznać się ze wszystkimi pompami ciepła w ofercie Buderus, zajrzyj do kategorii „Pompy ciepła” – tu przygotowaliśmy dla ciebie przegląd naszych produktów.

Więcej

Najczęściej zadawane pytania dotyczące pomp ciepła

Kiedy instalacja pompy ciepła ma sens?

Warunkiem opłacalności ekonomicznej oraz technicznej instalacji pompy ciepła jest prognozowany współczynnik wydajności (COP). Jego wartość musi osiągnąć co najmniej minimalny poziom określony dla danego rodzaju pompy ciepła. Jego osiągnięcie jest możliwe w przypadku odpowiednio wysokiej termoizolacyjności budynku i zastosowania niskotemperaturowych odbiorników ciepła.

Opłacalność inwestycji dla konkretnego przypadku zawsze należy ocenić indywidualnie. Firmy oferujące pompy ciepła najczęściej przeprowadzają taką ocenę bezpłatnie.

Czym jest współczynnik COP?

COP (ang. Coefficient Of Performance) to tzw. współczynnik wydajności pompy ciepła. Określa on stosunek mocy grzewczej pompy ciepła do zużytej mocy elektrycznej. Na podstawie COP nie określimy, ile zużyjemy prądu do uzyskania określonej ilości energii cieplnej, ani ile nas to będzie kosztowało w danym przedziale czasowym. Porównując jednak COP różnych urządzeń, możemy wyrobić sobie pogląd na temat ich wydajności.

Jak często należy serwisować pompę ciepła?

Ogromną zaletą pomp ciepła jest ich łatwa, tania i niezbyt częsta konserwacja. Należy ją przeprowadzić raz w roku. Podczas przeglądu instalator kontroluje obieg czynnika chłodniczego (pompy powietrze-woda), wymienia filtr (pompy powietrze-powietrze), sprawdza ciśnienie czynnika roboczego w obiegu i wymienia filtry (pompy gruntowe).

Jak głośna jest pompa ciepła?

Poziom hałasu generowany przez pompy ciepła jest ograniczony normami. Co do zasady, dźwięk emitowany przez pompę ciepła nie przekracza bariery 50 dB. Odpowiada to natężeniu porównywalnemu ze zwykłą rozmową. Pompy ciepła są na tyle cichymi urządzeniami, że zainstalowane w osobnym pomieszczeniu nie są zwykle słyszalne w pozostałych częściach domu.

Czy instalacja pompy ciepła wymaga przebudowy całego systemu grzewczego?

Nie. W starszych budynkach trzeba jednak liczyć się z koniecznością wymiany tradycyjnych grzejników na stosowane w systemach niskotemperaturowych (np. z piecami kondensacyjnymi) lub dedykowane do pomp ciepła.

Jaka jest żywotność pompy ciepła?

Żywotność pompy ciepła określa się średnio na 15 – 20 lat. Niektóre urządzenia są zdolne do pracy nawet przez 25 lat. Oczywiście regularna i prawidłowa konserwacja oraz właściwy dobór pompy i kompatybilność wszystkich elementów systemu wpływają na wydłużenie bezawaryjnego czasu działania urządzenia.

Czy oprócz pompy ciepła potrzebny jest dodatkowy system grzewczy?

Co do zasady pompa ciepła jest samodzielnym, wydajnym źródłem energii grzewczej. Oczywiście nie w każdym przypadku da się zastosować samodzielną pompę ciepła. Wynika to jednak z ograniczeń związanych z termoizolacyjnością danego budynku lub ograniczeniami środowiskowymi, a nie z charakteru pracy pompy.